Rosja rozpoczęła budowę fortów nad Bugiem chcąc zabezpieczyć swoje zachodnie granice przed atakami z zewnątrz oraz chciała chronić się przed Polakami chcącymi atakować okupanta. Po Powstaniu Listopadowym postanowiono zbudować wielką twierdzę w Brześciu po wschodniej stronie Bugu oraz jej zabezpieczenia po zachodniej części rzeki, w okolicach Terespola. Miało to chronić Rosję przed atakami z Zachodu.

Twierdzę zbudowano w latach 1836-46, przenosząc przy tym miasto Terespol w inne (obecne) miejsce. Ciągle ją rozbudowywano aż do początku XX wieku. Obiekty, które miały ochraniać cytadelę znajdowały się w promieniu od 2,5 do 5 km. Oprócz olbrzymich fortów stworzono również wały między fortowe, dzieła między fortowe, baterie i drogi rokadowe.

Twierdza Brzeska pierwszy raz została wykorzystana w działaniach wojennych w lutym 1919 roku. Fort w Kobylanach, w którym przebywali Niemcy, zaatakowali Polacy. W okresie międzywojennym w twierdzy stacjonował około 8-tysięczny garnizon Wojska Polskiego. Bohaterska obrona twierdzy w dniach 14 - 17 września 1939 roku przez 4-tysięczne siły dowodzone przez gen. bryg. Konstantego Plisowskiego, przed niemieckim XIX korpusem pancernym gen. Guderiana, nie jest wciąż w Polsce dostatecznie upowszechniona i uhonorowana. Nasi żołnierze nie poddali się wrogowi, w większości zdołali opuścić twierdzę pod osłoną nocy i wycofać się przez Terespol na południe Lubelszczyzny.

Niemcy okupowali twierdzę przez niespełna tydzień, bo już 23 września 1939 roku przekazali ją Sowietom, w sposób uroczysty łącznie z defiladą. W czerwcu - lipcu 1941 roku wojska niemieckie zdobywały ją ponownie z rąk Armii Czerwonej. Ustanowiona w końcu lipca 1944 roku na Bugu granica z ZSRR odcięła Brześć i twierdzę od terytorium Polski. W naszych granicach pozostało jedynie Przedmoście Terespolskie.