„Naród, który traci pamięć, traci sumienie”
Zbigniew Herbert
Pierwszego marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Tego dnia w 1951r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostali rozstrzelani przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”, „Ludwik”) i 7 jego najbliższych współpracowników.
Ta tragiczna data została uznana za symboliczny dzień żołnierzy polskiego, powojennego, niepodległościowego i antykomunistycznego podziemia. Walcząc z nowym agresorem musieli zmierzyć się z propagandą Polski Ludowej, która nazywała ich „bandytami reakcyjnego podziemia”. Mobilizacja i walka „Żołnierzy Wyklętych” była pierwszym odruchem samoobrony społeczeństwa polskiego przeciwko radzieckiej agresji i polskim władzom komunistycznym, ale też przykładem antykomunistycznej konspiracji zbrojnej. Temat Żołnierzy Wyklętych stał się szerzej znany dopiero na początku lat 90-tych XX wieku. Dzięki determinacji rodzin, towarzyszy walki i Lidze Republikańskiej, która w 1993r. na Uniwersytecie Warszawskim przygotowała wystawę „Żołnierze Wyklęci-antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944r.”
„Ustanowione święto jest wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomność postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie ojczyzny” – napisał w lutym 2010r. prezydent Lech Kaczyński, który podjął inicjatywę ustawodawczą w zakresie uchwalenia tego święta. Ta idea, podtrzymana przez kolejnego prezydenta Bronisława Komorowskiego, została zrealizowana ustawą z 3 lutego 2011r. O wprowadzenie tego święta zabiegał również prezes IPN Janusz Kurtyka.
Od kilku lat społeczność Zespołu Szkół im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach włącza się w gminne obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Celem podejmowanych działań jest przypomnienie o postaciach i wydarzeniach skazanych na zapomnienie oraz pogłębianie wiedzy o mało znanych faktach w naszym regionie z działalności tzw. drugiej konspiracji.
Kolejny już raz ramach obchodów we współpracy z Gminą Terespol i Gminnym Centrum Kultury w Kobylanach odbył się „V Konkurs Historyczny o Żołnierzach Wyklętych – Bohaterach Niezłomnych – Przywróćmy ich czyny powszechnej pamięci”. Wydarzenie zostało objęte Patronatem Honorowym Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie.
Uczestnicy konkursu ze szkół Gminy Terespol, mogli przygotować prace w czterech różnych kategoriach: plakat, komiks, praca literacka i prezentacja. Uroczyste podsumowanie konkursu zostało przygotowane przez Gminne Centrum Kultury w Kobylanach i odbyło się w sali konferencyjnej Urzędu Gminy Terespol.
Spośród zgłoszonych do konkursu prac Komisja Konkursowa powołana przez Dyrektora Gminnego Centrum Kultury wyłoniła laureatów:
Kategoria: klasy I-V szkoły podstawowej (plakat):
- Kuśmierczyk Kacper – Z.S. im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach
- Mularska Zuzanna - Z.S. im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach
- Jarzyna Sandra - Z.S. im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach
Kategoria: klasy VI-VIII szkoły podstawowej (komiks):
- Małachowicz Ewa - Z.S. im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach
- Zozula Ewa – S.P. im. J.U. Niemcewicza w Nelach
- Zozula Piotr - S.P. im. J.U. Niemcewicza w Nelach
Wyróżnienie: Kurkowiak Gabriela - Z.S. im. K. Makuszyńskiego w Małaszewiczach
Kategoria: szkoły ponadpodstawowe (praca pisemna):
- Wieczosek Paulina – Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
- Kowaluk Julia - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
- Balcerzak Klaudiusz - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Kategoria: szkoły ponadpodstawowe (prezentacja multimedialna):
- Ojer Adam - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Wyróżnienie: Kość Franciszek - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Sobieszczuk Grzegorz - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Wowczeniuk Michał - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Rafał Czech - Z.S. im. Wł. St. Reymonta w Małaszewiczach
Serdeczne gratulacje laureatom złożył Zastępca Wójta Gminy Terespol Bogdan Daniluk, który wręczył uczestnikom nagrody, z kolei Pani Dorota Szelest Dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Kobylanach w podziękowaniu za udział w konkursie oraz włączenie się w upamiętnienie Bohaterów Niezłomnych przekazała laureatom nagrody ufundowane przez Gminne Centrum Kultury i Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie. Uczestnicy Konkursu otrzymali również pamiątkowe dyplomy.
Ostatnim akordem obchodów Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych była msza święta odprawiona w kościele pod wezwaniem Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Małaszewiczach w intencji żołnierzy podziemia antykomunistycznego i ich rodzin, w podziękowaniu za świadectwo męstwa i przelaną krew.
Uroczystość zakończył montaż słowno-muzyczny pt. ”Bo chcieli być wolni…” w wykonaniu uczniów, wspólne zapalenie znicza pamięci przy tablicy podch. AK Witolda Romana Łacica ps. „Aleksander” i odczytanie przesłania generała Janusza Brochwicza-Lewińskiego ps. „Gryf”:
"Wolności nie otrzymuje się za darmo, wolność żąda ofiary. W czasie pokoju także wymaga cywilnego zaangażowania, ale pamiętać trzeba że jest krucha, nie wolno myśleć, że będzie zawsze. Trzeba nieustannie być gotowym. Więc proszę Was: Pilnujcie Polski!"