Gminne Centrum Kultury

POLECAMY:
Blog "Forty i my"

Klub Strzelecki "KALIBER"

Urząd Gminy Terespol

Jesteśmy na FACEBOOK'u
FACEBOOK
BIP
BIP

ECHA PRZESZŁOŚCI CZĘŚĆ XXII

Rzeka Bug z lotu ptakaRzeka Bug – płynie od wieków, opasując swoim korytem wschodni kraniec naszej gminy. Dawczyni życia, ale i groźna siła mogąca wszystko zabrać. Niemy świadek historii, który towarzyszył naszym przodkom, towarzyszy nam i będzie towarzyszyć następnym pokoleniem.

Nazwa rzeki pochodzi najprawdopodobniej od germańskiego słowa „bougen” oznaczającego „łuk, zagięcie”, które opisywało kształt jej biegu. Bug bowiem mocno meandruje. Tego określenia używały plemiona gockie wędrujące w II i III w. po Chrystusie z Pomorza przez Mazowsze, Podlasie, Wołyń i Podole nad Morze Czarne. Określenie z czasem przyjęło się wśród ludności słowiańskiej, która uprościła je do obecnego brzmienia „Bug”.

Szkuta – transportowy statek rzeczny. Pocztówka z 1948 r. wg XVIII-wiecznej ryciny, źródło: Biblioteka Narodowa w WarszawieRzeka stanowiła jeden z najstarszych szlaków handlowych w Europie, łączący Morze Czarne z Bałtykiem. Tędy prawdopodobnie wędrowali kupcy z czasów rzymskich, o czym może świadczyć cmentarzysko kultury przeworskiej z artefaktami rzymskimi (z II/III w. po Chrystusie) odkryte w Tuchlinie na Mazowszu w okolicach Bugu.

Pierwsze wzmianki o naszej rzece pochodzą ze źródeł historycznych z 1065r. Od końca X w. była ważnym szlakiem handlowym między Polską i Rusią. W okresie średniowiecza transportowano nią futra, wosk, miód, tkaniny, a także sól z ruskich salin (miejsca wydobywania soli z wód powierzchniowych lub podziemnych). W tym czasie była także granicą Królestwa Polskiego Kanał Królewski na mapie Polski z 1920 r., źródło: pl.wikipedia.orgz Rusią oraz terenem walk.

Unia polsko – litewska sprawiła, że Bug stał się drogą wodną obsługującą centrum polsko – litewskiego państwa, a Brześć uzyskał rangę jednego z głównych portów na tej trasie. Od XVI w. Bug należał do jednego z najważniejszych szlaków handlowych Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W ostatniej ćwierci XVI w. najczęściej transportowano tędy potaż (popiół drzewny, służący jako nawóz), zboże, pszenicę oraz drewno, które płynęły do Gdańska. Natomiast z powrotem, na wschód ściągano towary egzotyczne m.in. słynne toruńskie pierniki. Taki stan rzeczy trwał do XVIII w.

Rzeka Bug w okolicach Brześcia, mapa z 1823 r., źródło: Biblioteka Narodowa w WarszawieZa czasów ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, w latach 1775 – 84 została wybudowana podstawowa część Kanału Królewskiego (kanał Dniepr – Bug) mająca usprawnić transport między centralną a wschodnią częścią Rzeczypospolitej. Kanał został rozbudowany przez władze carskie (lata 1846 – 48) i de facto połączył drogą wodną Morze Czarne z Morzem Bałtyckim.

W okresie rozbiorów Bug ponownie stał się rzeką graniczną pomiędzy Królestwem Polskim i Imperium Rosyjskim, chociaż zabór rosyjski sięgał aż pod Kalisz. W 1821r. miała miejsce ogromna powódź, w wyniku której koryto rzeki przesunęło się. Bug samoistnie zmienił swój bieg. Niektóre wsie znalazły się po drugiej stronie rzeki (dzięki temu np. Mościce Dolne koło Sławatycz ocalały, pozostając w granicach Polski), a w wielu miejscach powstały starorzecza. Warto również wspomnieć, że w Łazienkach Królewskich w Warszawie (taras przed Pałacem na Wyspie) stanęła wykonana w 1855r. rzeźba z piaskowca przedstawiająca personifikację rzeki Bug. Jej autorem był Ludwik Kaufmann. Posąg przedstawia leżącego, półnagiego mężczyznę z brodą z wieńcem laurowym na głowie. W prawej ręce trzyma róg obfitości, zaś lewą opiera o byka (symbolizującego kształt rzeki – zakole przypominające bycze rogi).

Rzeźba przedstawiająca personifikację rzeki BugBug pozostaje rzeką graniczną do dziś. Wyjątkiem jest okres II Rzeczypospolitej, kiedy nasze tereny jak za czasów I Rzeczypospolitej znajdowały się w centrum kraju. Po burzliwych stuleciach rzeka i jej okolice nadal zachwycają walorami przyrodniczo – krajobrazowymi. W 1984r. utworzono Park Krajobrazowy „Podlaski Przełom Bugu” (obejmujący gminy: Terespol, Rokitno, Janów Podlaski, Konstantynów i Sarnaki). Znajdujący się na jego obszarze ścisły rezerwat „Szwajcaria Podlaska” jest jednym z najpiękniejszych zakątków związanych z Bugiem. Cały park to raj dla miłośników przyrody i turystów. W jego czarującym pięknie można odnaleźć iskrę geniuszu Boskiego stworzenia.

Godnym uwagi jest także fakt, iż uroki naszej rzeki i okolic zostały uwiecznione w kilku polskich filmach: „Panny z wilka” (1979), „Kronika wypadków miłosnych” (1985), „Pierścionek z orłem w koronie” (1992) – wszystkie w reżyserii Andrzeja Wajdy. W Gnojnie zaś kręcono również sceny do „Nad Niemnem” (1987) w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego. Bug znalazł się również na kilku obrazach namalowanych przez podlaskiego artystę Rzeka Bug w okolicach NepliStanisława Baja.

Bug to „temat rzeka”. Chociaż obecnie stanowi granicę, jest tak naprawdę klamrą spinającą wieki wspólnej historii, tradycji oraz kultury. Odgrywał i odgrywa niepoślednią rolę w słowiańskich dziejach. Stanowi nieodzowny element naszego krajobrazu. Zachwyca i oczarowuje swoim pięknem. Jako żywioł potrafi również wzbudzać grozę i być niebezpieczny. Nie został do końca odkryty, bowiem w jego nurtach spoczywa jeszcze wiele tajemnic czekających na odsłonięcie.