Fort „K” Kobylany znajduje się na obszarze dawnego Przedmościa Terespolskiego (zachodniego odcinka fortyfikacji). Powstał w czasie ostatniego etapu rozbudowy Twierdzy Brzeskiej. Wraz z innymi obiektami z tego okresu tworzył główny II Pierścień obrony.

Projekt Fortu „K” opracował kpt. inż. P. Leonow. Po zatwierdzeniu planów w 1912r. przystąpiono do budowy, która w pełni ruszyła w następnym roku. Tak jak w przypadku pozostałych fortyfikacji z II Pierścienia, obiekt wznoszono etapami, dzięki czemu mógł uzyskać zdolność bojową, czyli być wykorzystywany przez wojsko. Fort posiadał narys trójkątny oraz wydłużony rawelin (trójkątne czoło fortu), który osłaniał 6-cio izbową kaponierę (schron bojowy piechoty). Za rawelinem znajdował się betonowy, łukowaty wał piechoty ze schronami pogotowia, z pancernymi kopułami obserwacyjnymi na skrzydłach. Górę wału zajmowały ławki strzeleckie, działobitnie dla lekkich dział oraz stanowiska ciężkich karabinów maszynowych. Komunikacja odbywała się poterną (tunelem) biegnącą na osi głównej. Obiekt nie został w pełni ukończony, ponieważ nie zdążono wybudować koszar szyjowych (tył obiektu) z powodu wybuchu Wielkiej Wojny. Fort miał wtopioną w teren niską sylwetkę z łagodnymi i wydłużonymi stokami. Grubość betonowych i żelbetonowych ścian dochodziła do 5m. Dodatkowo był otoczony fosą oraz metalowym, ogrodzeniem przeciw szturmowym – Przeszkodą Oszczewskirgo-Kruglika. Całkowita szerokość dzieła wynosiła 500m., a głębokość – 400m.

Fort „K” został wzniesiony na dosyć płaskim terenie, pozbawionym naturalnych przeszkód mogących utrudnić ruchy wojsk nieprzyjaciela oraz tym samym osłaniać obrońców. Dlatego postanowiono stworzyć sztuczne (cieki wodne, okopy z zasiekami, pola minowe). Zadbano również o drogi rokadowe umożliwiające przemieszczanie się carskich żołnierzy i zaopatrzenia. Dodatkowo między fortem a prochownią w Kobylanach istniał tzw. rów łącznikowy służący zapewne do dostarczania amunicji w warunkach bojowych.

Fort „K” jest przykładem zredukowania pierwotnej funkcji tego typu obiektu. Był on przede wszystkim dziełem przeznaczonym dla piechoty, która współpracowała z ciężką artylerią ulokowaną głęboko poza główną linią obrony oraz ze stanowiskami obronnymi umiejscowionymi wokół niego. W konstrukcji zachowano elementy stanowiące skuteczną ochronę przed ostrzałem i szturmem nieprzyjaciela. W ten sposób planowano stworzyć warunki do długotrwałej i bezpośredniej obrony fortu.

Generalnej próbie Fort „K” został poddany w czasie I wojny światowej. Należał do nielicznych obiektów bronionych przez rosyjskich żołnierzy.

W sierpniu 1915r. do Brześcia zbliżał się front. Kobylański fort został obsadzony oddziałami z 3 Armii. 25 sierpnia został zaatakowany przez wojska austro – węgierskie, które do ostrzału użyły ciężkich dział kalibru 305mm. Rosyjska załoga przy wsparciu własnej artylerii skutecznie odpierała ataki w ciągu dnia. Jednak w nocy obrona została przełamana i 26 sierpnia nieprzyjaciel zdobył miasto i twierdzę Brześć. Celny i ciągły ogień  przeciwnika dokonał ogromnych zniszczeń fortu. Zginęło też wielu żołnierzy. Jego widok po szturmie stanowił doskonały przykład grozy wojennej.

Na początku 1919r. Fort „K” był świadkiem kolejnego bitewnego zmagania. Wczesnym rankiem 6 lutego oddziały bialskiego 34. Pułku Piechoty (działające w ramach operacji przejmowania fortyfikacji) starły się z niemiecką obsadą fortu. Epizod ten nosi miano Bitwy pod Kobylanami. Polacy ponieśli porażkę, lecz mimo tego kilka dni później na mocy podpisanego porozumienia polsko – niemieckiego wszystkie obiekty twierdzy przeszły w nasze ręce.

Po I wojnie światowej fortyfikacje brzeskie straciły swoją główną, obronną funkcję. Część obiektów Wojsko Polskie wykorzystywało jako magazyny. Tak też się stało z Fortem „K”. W latach 30-tych XXw. w związku z budową Bazy Lotniczej Małaszewicze zorganizowano w obiekcie główny (zewnętrzny, poza bazą lotniczą) skład komponentów do wytwarzania paliwa lotniczego. Był on połączony poziemnym rurociągiem przesyłowym z rampą przeładunkową, lotniskiem oraz dwoma zapasowymi magazynami paliwa (Dzieło Międzyfortowe Kobylany I i Prochownia w Kobylanach). Znajdowały się w nim pojemne zbiorniki, to też stanowił ważny element bardzo nowoczesnej jak na tamte czasy infrastruktury. Ta rola obiektu zakończyła się we wrześniu 1939r. wraz z przejęciem lotniska przez Niemców.

Po II wojnie światowej Fort „K” stał się reliktem przeszłości, chętnie eksplorowanym z ciekawości oraz dla znalezienia w nim cennych artefaktów. Obecnie na jego terenie mieści się strzelnica.

Wydarzenia wojenne, czas oraz przyroda pozostawiły na obiekcie trwałe ślady stanowiące blizny przeszłości. Niczym w kronice zostały one zapisane w tych starych, carskich murach. Zapewne Fort „K” skrywa jeszcze wiele ciekawostek i sekretów, które wydobyte na światło dzienne uzupełnią ciekawą i burzliwą historię tego miejsca.

Opracował: Dominik Litwiniuk