W 1921r. nastąpiła reorganizacja wojskowych dowództw terytorialnych. Obszar Państwa Polskiego podzielono na 10 Okręgów Korpusów. Okręg Korpusu nr IX (Poleski) posiadał swoje dowództwo w Brześciu nad Bugiem (przemianowanym z Brześcia Litewskiego w 1923r.). W jego skład wchodziły oddziały woj. białostockiego i nowogródzkiego, północna część lubelskiego i spory obszar poleskiego.
Oprócz siedziby DOK nr IX twierdza pełniła także funkcję garnizonową. Jej „sercem” nadal pozostawała Wyspa Centralna. W odbudowanym z ruin (1924 – 26) budynku Urzędu Inżynieryjnego znajdowało się dowództwo oraz sztab okręgu.
Garnizon liczył około 8 tyś. żołnierzy. Pierścieniowe koszary cytadeli zajmował 9. Samodzielny Batalion Łączności (od 1929r. 9. Batalion Telegraficzny, a od 1932r. 4. Batalion Telegraficzny), a w ich zachodni fragment 
oraz budynek arsenału – 9. Pułk Saperów (od 1929r. 6. Batalion Saperów). Zasługą saperów było odbudowanie i wyremontowanie fortecznych obiektów, które zostały zniszczone w czasie działań wojennych. W pozostałej części pierścienia koszarował 9. Batalion Sanitarny, a także funkcjonowały m.in. drukarnia, elektrownia oraz garnizonowa piekarnia. Przy Bramie Trójłukowej (Sztabowej) stacjonował 9. Dywizjon Żandarmerii. Północno – zachodnią połać Wyspy Centralnej zajmowały garaże dla tankietek 4. Batalionu Pancernego.
Na Wyspie Lotniczej (Zachodniej) stacjonował V Batalion Balonowy. Znajdowały się tam także domy dla rodzin podoficerskich (przede wszystkim saperów). Na Wyspie Północnej od 1936r. mieściły się koszary 30. Pułku Artylerii Lekkiej wraz z magazynem prochu. W Forcie „Sikorskiego” (dawny Graf Berg) rozlokowano: dywizjon 9. Pułku Artylerii Ciężkiej oraz 30. Dywizjon Artylerii Ciężkie, które tworzyły 9. Grupę Artylerii.
W dzielnicy Grajewka w koszarach im. Marszałka Józefa Piłsudskiego mieszkali żołnierze 
35. Pułku Piechoty i 82. Syberyjskiego Pułku Piechoty. W tej samej dzielnicy (w budynku im. generała Józefa Hallera) stacjonowały również 4. Batalion Pancerny oraz 9. Dywizjon Samochodowy. Dodatkowo w Grajewce mieściła się siedziba Intendentury czyli służby zaopatrywania i obsługi wojska.
Najdalej, bo 7km od Brześcia w Trauguttowie ulokowano 9.Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej oraz szkołę podchorążych. W czerwcu 1938r. utworzono tam Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej. Obiektów twierdzy strzegł zaś specjalny batalion wartowniczy.
Na Wyspie Centralnej w Pałacu Białym znajdowało się kasyno oficerskie i sala balowa. Przed wejściem do budynku jako dekoracja stały dwie, stare, żeliwne armaty. Warto też wspomnieć o „miejskiej legendzie” krążącej po twierdzy, mianowicie Pałac Biały co jakiś czas nawiedzała zjawa Białej Damy.
Na Wyspie Szpitalnej (Południowej) ulokowano 9. Szpital Okręgowy (na 600 łóżek). Placówka posiadała ambulatorium dentystyczne, chirurgiczne, okulistyczne, laryngologiczne oraz przychodnię ogólną. W pobliżu mieściły się domy oficerów i podoficerów batalionu medycznego. Naprzeciw szpitala założono garnizonowy ogród ze szklarniami.
W budynku dawnych stajni wojskowych mieścił się Wojskowy Sąd Okręgowy nr IX wraz z Prokuraturą. W byłym klasztorze brygidek (Przedmoście Kobryńskie) w 1921r. utworzono „słynne” wojskowe więzienie śledcze.
Przy garnizonie działali duchowni rzymskokatoliccy i prawosławni. W latach 1924 – 28 cerkiew św. Mikołaja została przebudowana wg projektu Juliana Lisieckiego na garnizonowy kościół pw. św. Kazimierza. Świątynię zdobiły freski przedstawiające bitwę pod Grunwaldem oraz „Cud nad Wisłą”. Malowidła zostały sfinansowane ze sprzedaży widokówek z fotografiami twierdzy oraz Brześcia.
Garnizon Twierdzy Brzeskiej był swoistym, wojskowym miasteczkiem. Znajdowało się tam wszystko, co było potrzebne do codziennego życia: od niezbędnej infrastruktury po miejsca zaspokajania potrzeb duchowych, kulturalnych i towarzyskich.
Historia garnizonu oraz polskiej obecności w twierdzy kończy się tragedią września 1939r. Jednak ten epizod ożywa w naszej pamięci dzięki fotografiom, wspomnieniom, dokumentom i opracowaniom. A my niczym w starym, niemym kinie możemy go odtwarzać i poznawać.
Opracował: Dominik Litwiniuk